Chief Justice of India D.Y. Chandrachud recently highlighted the heightened risks faced by marginalized and disadvantaged groups due to climate change. He pointed out that women, children, disabled individuals, and indigenous people are particularly vulnerable to climate-related challenges such as displacement, health inequities, and food scarcity. These groups often lack the resources to invest in protective infrastructure, making them more susceptible to climate disasters.
Justice Chandrachud emphasized that climate change not only amplifies existing inequalities but also turns it into a human rights issue. He stressed the need for inclusive climate policies that involve affected communities in decision-making processes, ensuring that their unique needs and experiences are addressed.
Additionally, the impacts of climate change on indigenous communities are profound. These communities, often residing in ecologically sensitive areas, face severe threats from rising sea levels, extreme weather events, and environmental degradation. Their traditional practices and cultural heritage are at risk, and they experience higher rates of displacement and socio-economic challenges.
For people with disabilities, climate change exacerbates existing barriers and discrimination. They are more likely to be left behind during evacuations and face greater risks of violence, exploitation, and health issues in the aftermath of climate disasters. Ensuring accessibility and inclusive disaster risk reduction measures are crucial to protect their lives and livelihoods.
भारत के मुख्य न्यायाधीश डी.वाई. चंद्रचूड़ ने हाल ही में जलवायु परिवर्तन से प्रभावित होने वाले कमजोर और वंचित समूहों के बढ़ते खतरों पर प्रकाश डाला। उन्होंने बताया कि महिलाएं, बच्चे, विकलांग व्यक्ति और आदिवासी लोग विशेष रूप से विस्थापन, स्वास्थ्य असमानताओं और खाद्य सुरक्षा जैसी जलवायु-संबंधित चुनौतियों के प्रति अधिक संवेदनशील होते हैं। इन समूहों के पास सुरक्षात्मक बुनियादी ढांचे में निवेश करने के लिए आवश्यक संसाधनों की कमी होती है, जिससे वे जलवायु आपदाओं के प्रति अधिक संवेदनशील हो जाते हैं।
न्यायमूर्ति चंद्रचूड़ ने जोर देकर कहा कि जलवायु परिवर्तन मौजूदा असमानताओं को न केवल बढ़ाता है बल्कि इसे मानवाधिकारों का मुद्दा भी बनाता है। उन्होंने समावेशी जलवायु नीतियों की आवश्यकता पर बल दिया जो प्रभावित समुदायों को निर्णय लेने की प्रक्रियाओं में शामिल करती हैं, जिससे उनकी विशिष्ट जरूरतें और अनुभवों को संबोधित किया जा सके।
इसके अतिरिक्त, आदिवासी समुदायों पर जलवायु परिवर्तन का प्रभाव बहुत गहरा होता है। ये समुदाय, जो अक्सर पारिस्थितिक रूप से संवेदनशील क्षेत्रों में रहते हैं, समुद्र के बढ़ते स्तर, चरम मौसम की घटनाओं और पर्यावरणीय गिरावट से गंभीर खतरों का सामना करते हैं। उनकी पारंपरिक प्रथाएं और सांस्कृतिक विरासत जोखिम में होती है, और उन्हें उच्च विस्थापन दर और सामाजिक-आर्थिक चुनौतियों का सामना करना पड़ता है।
विकलांग व्यक्तियों के लिए, जलवायु परिवर्तन मौजूदा बाधाओं और भेदभाव को बढ़ाता है। उन्हें निकासी के दौरान पीछे छोड़ दिया जाने की संभावना अधिक होती है और जलवायु आपदाओं के बाद हिंसा, शोषण और स्वास्थ्य मुद्दों के उच्च जोखिम का सामना करना पड़ता है। उनकी जान और आजीविका की रक्षा के लिए पहुंच-योग्यता और समावेशी आपदा जोखिम कमी उपाय सुनिश्चित करना अत्यंत आवश्यक है।
भारताचे मुख्य न्यायाधीश डी.वाय. चंद्रचूड यांनी अलीकडेच हवामान बदलामुळे प्रभावित होणाऱ्या दुर्बल आणि वंचित समूहांना भेडसावणाऱ्या वाढत्या जोखमींवर प्रकाश टाकला. त्यांनी सांगितले की महिलां, मुलां, दिव्यांग व्यक्ती आणि आदिवासी लोकांना विस्थापन, आरोग्य असमानता आणि अन्नसुरक्षेच्या हवामान-संबंधित आव्हानांचा विशेष धोका आहे. या समूहांकडे संरक्षक पायाभूत सुविधांमध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी आवश्यक संसाधनांची कमतरता आहे, ज्यामुळे ते हवामान आपत्तींसाठी अधिक संवेदनशील बनतात.
न्यायमूर्ती चंद्रचूड यांनी जोर देऊन सांगितले की हवामान बदल केवळ विद्यमान असमानता वाढवतोच नाही तर तो एक मानवाधिकार मुद्दा देखील बनवतो. त्यांनी समावेशी हवामान धोरणांच्या गरजेवर जोर दिला ज्यामुळे प्रभावित समुदायांना निर्णय घेण्याच्या प्रक्रियेत सामील करता येईल, ज्यामुळे त्यांची अनोखी गरजा आणि अनुभवांचे समाधान होईल.
याशिवाय, आदिवासी समुदायांवर हवामान बदलाचा परिणाम अत्यंत गंभीर आहे. हे समुदाय, जे प्रामुख्याने पर्यावरणीय संवेदनशील क्षेत्रांमध्ये राहतात, समुद्राच्या वाढत्या पातळ्या, तीव्र हवामानाच्या घटना आणि पर्यावरणीय अधोगती यांसारख्या गंभीर धोक्यांचा सामना करतात. त्यांची पारंपरिक प्रथ आणि सांस्कृतिक वारसा धोक्यात असतो आणि त्यांना उच्च विस्थापन दर आणि सामाजिक-आर्थिक आव्हाने येतात.
दिव्यांग व्यक्तींसाठी, हवामान बदल विद्यमान अडथळे आणि भेदभाव वाढवतो. त्यांना सुरक्षिततेच्या वेळी मागे सोडले जाण्याची शक्यता जास्त असते आणि हवामान आपत्तींच्या नंतर हिंसा, शोषण आणि आरोग्य समस्यांचा उच्च धोका असतो. त्यांचे जीवन आणि उपजीविकेचे संरक्षण करण्यासाठी प्रवेशयोग्यता आणि समावेशी आपत्ती जोखीम कमी करण्याच्या उपाययोजना सुनिश्चित करणे अत्यंत आवश्यक आहे.
ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડી.વાય. ચંદ્રચૂડએ તાજેતરમાં જ આબોહવાની પરિવર્તનથી પીડાતા નબળા અને પીછેહટ ધરાવતા જૂથોને ઊભા થતા વધતા જોખમો અંગે પ્રકાશ પાડી. તેમણે જણાવ્યું કે મહિલાઓ, બાળકો, અપંગ વ્યક્તિઓ અને આદિવાસી લોકો વિશેષપણે વિસ્થાપન, આરોગ્ય અસમાનતા અને ખોરાકની અછત જેવી આબોહવાની સંબંધિત પડકારો માટે વધુ સંવેદનશીલ છે. આ જૂથોમાં સુરક્ષાત્મક ઢાંચામાં રોકાણ કરવા માટે જરૂરી સંસાધનોનો અભાવ છે, જે તેમને આબોહવાની આપત્તિઓ માટે વધુ સંવેદનશીલ બનાવે છે.
ન્યાયમૂર્તિ ચંદ્રચૂડએ જોર આપી જણાવ્યું કે આબોહવાની પરિવર્તન ન માત્ર માજુદા અસમાનતાઓને વધારે છે પરંતુ તે એક માનવ અધિકાર મુદ્દો પણ બને છે. તેમણે આબોહવાની બાબતોમાં સામેલ નીતિઓની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો જે અસરગ્રસ્ત સમાજોને નિર્ણય લેવામાં જોડે છે, જેથી તેમની ખાસ જરૂરિયાતો અને અનુભવોને ઉકેલવામાં આવે.
ઉપરાંત, આદિવાસી સમાજો પર આબોહવાની પરિવર્તનનો અસર ખુબ જ ઊંડો છે. આ સમાજો, જે મુખ્યત્વે પર્યાવરણીય સંવેદનશીલ વિસ્તારોમાં રહે છે, દરિયાના વધતા સ્તરો, વિકટ મોસમની ઘટનાઓ અને પર્યાવરણીય વંચિતતા જેવા ગંભીર ખતરાઓનો સામનો કરે છે. તેમની પરંપરાગત પદ્ધતિઓ અને સાંસ્કૃતિક વારસો જોખમમાં હોય છે, અને તેઓ ઉચ્ચ વિસ્થાપન દરો અને સામાજિક-આર્થિક પડકારોનો સામનો કરે છે.
અપંગ લોકો માટે, આબોહવાની પરિવર્તન માજુદા અવરોધો અને ભેદભાવને વધારે છે. તેમને ખાલી કરવાના સમયે પાછળ છોડીને જવાની સંભાવના વધુ છે અને આબોહવાની આપત્તિઓના અંતે હિંસા, શોષણ અને આરોગ્ય મુદ્દાઓના ઊંચા જોખમનો સામનો કરે છે. તેમની જીવન અને ગુજરાનની રક્ષા માટે પહોચલ અને સમાવેશક આપત્તિ જોખમ ઘટાડવાના પગલાં આપવાં ખુબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి డి.వై. చంద్రచూడ్ ఇటీవల వాతావరణ మార్పు వల్ల ప్రభావితమవుతున్న బలహీన మరియు అనూహ్య సమూహాలకు పెరుగుతున్న ప్రమాదాలపై దృష్టి సారించారు. మహిళలు, పిల్లలు, వికలాంగులు మరియు గిరిజనులు ప్రత్యేకంగా వలస, ఆరోగ్య అసమానతలు మరియు ఆహార సురక్షత వంటి వాతావరణ సంబంధిత సవాళ్లకు బలహీనంగా ఉంటారు. ఈ సమూహాల వద్ద రక్షణాత్మక మౌలిక సదుపాయాలలో పెట్టుబడి పెట్టడానికి అవసరమైన వనరులు లేవు, తద్వారా వారు వాతావరణ విపత్తులకు మరింత సున్నితంగా ఉంటారు.
న్యాయమూర్తి చంద్రచూడ్ వాతావరణ మార్పు ప్రస్తుత అసమానతలను కేవలం పెంచడమే కాకుండా, దానిని మానవ హక్కుల సమస్యగా మార్చుతుందని జోరుగా చెప్పారు. ప్రభావిత సమాజాలను నిర్ణయాల ప్రక్రియలో చేర్చే సమగ్ర వాతావరణ విధానాల అవసరాన్ని ఆయన ప్రస్తావించారు, తద్వారా వారి ప్రత్యేక అవసరాలు మరియు అనుభవాలను పరిష్కరించవచ్చు.
అదనంగా, గిరిజన సమాజాలపై వాతావరణ మార్పు ప్రభావం తీవ్రంగా ఉంటుంది. ఈ సమాజాలు, ఎక్కువగా పర్యావరణ పరంగా సున్నితమైన ప్రాంతాలలో నివసిస్తాయి, సముద్ర స్థాయిల పెరుగుదల, తీవ్రమైన వాతావరణ సంఘటనలు మరియు పర్యావరణ హ్రాస వంటి తీవ్రమైన ప్రమాదాలను ఎదుర్కొంటాయి. వారి సంప్రదాయ పద్ధతులు మరియు సాంస్కృతిక వారసత్వం ప్రమాదంలో ఉన్నాయి మరియు
భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి డి.వై. చంద్రచూడ్ ఇటీవల వాతావరణ మార్పు వల్ల ప్రభావితమవుతున్న బలహీన మరియు అనూహ్య సమూహాలకు పెరుగుతున్న ప్రమాదాలపై దృష్టి సారించారు. మహిళలు, పిల్లలు, వికలాంగులు మరియు గిరిజనులు ప్రత్యేకంగా వలస, ఆరోగ్య అసమానతలు మరియు ఆహార సురక్షత వంటి వాతావరణ సంబంధిత సవాళ్లకు బలహీనంగా ఉంటారు. ఈ సమూహాల వద్ద రక్షణాత్మక మౌలిక సదుపాయాలలో పెట్టుబడి పెట్టడానికి అవసరమైన వనరులు లేవు, తద్వారా వారు వాతావరణ విపత్తులకు మరింత సున్నితంగా ఉంటారు.
న్యాయమూర్తి చంద్రచూడ్ వాతావరణ మార్పు ప్రస్తుత అసమానతలను కేవలం పెంచడమే కాకుండా, దానిని మానవ హక్కుల సమస్యగా మార్చుతుందని జోరుగా చెప్పారు. ప్రభావిత సమాజాలను నిర్ణయాల ప్రక్రియలో చేర్చే సమగ్ర వాతావరణ విధానాల అవసరాన్ని ఆయన ప్రస్తావించారు, తద్వారా వారి ప్రత్యేక అవసరాలు మరియు అనుభవాలను పరిష్కరించవచ్చు.
అదనంగా, గిరిజన సమాజాలపై వాతావరణ మార్పు ప్రభావం తీవ్రంగా ఉంటుంది. ఈ సమాజాలు, ఎక్కువగా పర్యావరణ పరంగా సున్నితమైన ప్రాంతాలలో నివసిస్తాయి, సముద్ర స్థాయిల పెరుగుదల, తీవ్రమైన వాతావరణ సంఘటనలు మరియు పర్యావరణ హ్రాస వంటి తీవ్రమైన ప్రమాదాలను ఎదుర్కొంటాయి. వారి సంప్రదాయ పద్ధతులు మరియు సాంస్కృతిక వారసత్వం ప్రమాదంలో ఉన్నాయి మరియు
ಭಾರತದ ಮಹಾನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಡಿ.ವೈ. ಚಂದ್ರಚೂಡ್ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯು ಹಿಂಜರಿಯು ಮತ್ತು (ಅನ್ಯಾಯೀಯವಾಗಿ ಬಾಧಿತ) ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಎದುರಾಗುವ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಹೈಲೈಟ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಮಹಿಳೆಯರು, ಮಕ್ಕಳು, ಅಶಕ್ತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಮೂಲನಿವಾಸಿ ಜನರು ಹವಾಮಾನ ಸಂಬಂಧಿ ಸವಾಲುಗಳು, ಸ್ಥಳಾಂತರ, ಆರೋಗ್ಯ ಅಸಮತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಕೊರತೆಯಂತಹ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಪರಿಘಾತಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಾಶಪ್ರಾಯಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಗುಂಪುಗಳು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಮೂಲಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೂಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ, ಹವಾಮಾನ ವಿಪತ್ತಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಧೀನರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಚಂದ್ರಚೂಡ್ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ಕೇವಲ ಇತ್ತೀಚಿನ ಅಸಮಾನತೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಇದು ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಒತ್ತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯು ಸಂಕಷ್ಟಗೊಳಿಸಿದ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಣಯ ಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಂತೆ ಬಳಸುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಅವರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಅಗತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಪರಿಹರಿಸುವಂತೆ.
ಮೂಲನಿವಾಸಿ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿವೆ. ಈ ಸಮುದಾಯಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟಗಳು, ತೀವ್ರ ಹವಾಮಾನ ಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ನಾಶದಿಂದ ತೀವ್ರ ಬೆದರುವ ಅಪಾಯವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತವೆ. ಅವರ ಪರಂಪರागत ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸತ್ತೀಯತೆ ಅಪಾಯದಲ್ಲಿ ಇದ್ದವೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಳಾಂತರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಅಶಕ್ತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ಅಡೆತಡೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಭಜನೆಯು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರು ಸ್ಥಳಾಂತರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂಸಿತರು, ಹಿಂಸೆ, ಶೋಷಣೆಯು ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಕಾರಣವಾಗಿರಬಹುದು. ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಹವಾಮಾನ ಸಂಬಂಧಿ ವಿಪತ್ತು ನಿವಾರಣಾ ಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಸುಲಭತೆ ಮತ್ತು ಸಮಾವೇಶ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ.
A CSR Initiative of
Designed and Executed by
Implemented by
Technology is a useful servant, but a dangerous master, it was rightly said. Electronic devices have grown into an inevitable part of our daily lives.
