India is rapidly expanding its renewable energy sector with a focus on solar, wind, and green hydrogen, aiming for net-zero emissions by 2070. Recent developments include plans to boost electrolyser manufacturing to 100 GW by 2030, underscoring India's commitment to leading in global green hydrogen production despite current project uncertainties.
India is ambitiously advancing its renewable energy sector,
focusing on expanding solar and wind capacities and pioneering research in
green hydrogen. As part of its broader strategy to achieve net-zero emissions
by 2070, the country is enhancing its role in the global renewable energy
arena. The government's recent initiatives reflect this commitment, notably
through plans to increase its electrolyser manufacturing capacity to an
impressive 100 GW by 2030. This initiative was highlighted by Union Minister Pralhad
Joshi's opening of a new electrolyser manufacturing plant in Doddaballapur,
Karnataka, indicating India's key involvement in green hydrogen production.
Green hydrogen is seen as a critical component in the global
transition to carbon-free energy. Produced using renewable energy sources like
wind or solar power to split water molecules, green hydrogen offers a
sustainable alternative to traditional fossil fuels. Despite the promising
potential, many hydrogen projects face challenges. A substantial number of
these projects lack concrete customer agreements, with only 12% of low-carbon
hydrogen plants having secured firm commitments. This uncertainty poses a risk
to the realization of many projects touted as pivotal in establishing countries
as global leaders in hydrogen production.
Globally, enthusiasm for hydrogen is evident, with plans to
construct around 1,600 hydrogen production facilities. The fuel's potential to
deliver energy without greenhouse gas emissions, when used in turbines or fuel
cells, makes it a key player in the fight against climate change. Currently,
hydrogen production is primarily reliant on natural gas, but the shift toward
using renewable energy sources for production could significantly reduce carbon
emissions.
India's progress in renewable energy is notable. Solar power
capacity has skyrocketed from just 3 GW in 2014 to over 85 GW today, while wind
power capacity has risen from 21 GW to more than 46 GW over the past decade.
These advancements underscore India's ongoing efforts to build a robust and
sustainable energy infrastructure, reinforcing its position as a leading force
in the global clean energy transition.
भारत सौर, पवन और हरित हाइड्रोजन पर ध्यान केंद्रित करने के साथ अपने नवीकरणीय ऊर्जा क्षेत्र का तेजी से विस्तार कर रहा है, जिसका लक्ष्य 2070 तक शुद्ध-शून्य उत्सर्जन है। हाल के विकास में 2030 तक इलेक्ट्रोलाइज़र निर्माण को 100 गीगावॉट तक बढ़ाने की योजना शामिल है, जो वर्तमान परियोजना अनिश्चितताओं के बावजूद वैश्विक हरित हाइड्रोजन उत्पादन में अग्रणी होने की भारत की प्रतिबद्धता को रेखांकित करता है।
भारत महत्वाकांक्षी रूप से अपने नवीकरणीय ऊर्जा क्षेत्र को आगे बढ़ा रहा है, सौर और पवन क्षमताओं के विस्तार और हरित हाइड्रोजन में अग्रणी अनुसंधान पर ध्यान केंद्रित कर रहा है। 2070 तक शुद्ध-शून्य उत्सर्जन प्राप्त करने की अपनी व्यापक रणनीति के हिस्से के रूप में, देश वैश्विक नवीकरणीय ऊर्जा क्षेत्र में अपनी भूमिका बढ़ा रहा है। सरकार की हालिया पहलों में इस प्रतिबद्धता की झलक मिलती है, खासकर 2030 तक अपने इलेक्ट्रोलाइज़र निर्माण क्षमता को 100 गीगावाट तक बढ़ाने की योजनाओं के माध्यम से। इस पहल को केंद्रीय मंत्री प्रल्हाद जोशी द्वारा कर्नाटक के डोड्डाबल्लापुर में एक नए इलेक्ट्रोलाइजर विनिर्माण संयंत्र के उद्घाटन द्वारा उजागर किया गया, जो हरित हाइड्रोजन उत्पादन में भारत की प्रमुख भागीदारी को दर्शाता है।
ग्रीन हाइड्रोजन को कार्बन-मुक्त ऊर्जा के लिए वैश्विक संक्रमण में एक महत्वपूर्ण घटक के रूप में देखा जाता है। पानी के अणुओं को विभाजित करने के लिए पवन या सौर ऊर्जा जैसे नवीकरणीय ऊर्जा स्रोतों का उपयोग करके उत्पादित, ग्रीन हाइड्रोजन पारंपरिक जीवाश्म ईंधन के लिए एक स्थायी विकल्प प्रदान करता है। आशाजनक क्षमता के बावजूद, कई हाइड्रोजन परियोजनाओं को चुनौतियों का सामना करना पड़ता है। इन परियोजनाओं की एक बड़ी संख्या में ठोस ग्राहक समझौतों का अभाव है, केवल 12% कम कार्बन वाले हाइड्रोजन संयंत्रों के पास फर्म प्रतिबद्धताएं हैं। यह अनिश्चितता कई परियोजनाओं की प्राप्ति के लिए जोखिम पैदा करती है जिन्हें हाइड्रोजन उत्पादन में देशों को वैश्विक नेताओं के रूप में स्थापित करने में महत्वपूर्ण माना जाता है।
वैश्विक स्तर पर, हाइड्रोजन के लिए उत्साह स्पष्ट है, लगभग 1,600 हाइड्रोजन उत्पादन सुविधाओं के निर्माण की योजना है। टर्बाइन या ईंधन कोशिकाओं में उपयोग किए जाने पर ग्रीनहाउस गैस उत्सर्जन के बिना ऊर्जा प्रदान करने की ईंधन की क्षमता इसे जलवायु परिवर्तन के खिलाफ लड़ाई में एक प्रमुख खिलाड़ी बनाती है। वर्तमान में, हाइड्रोजन उत्पादन मुख्य रूप से प्राकृतिक गैस पर निर्भर है, लेकिन उत्पादन के लिए नवीकरणीय ऊर्जा स्रोतों का उपयोग करने की ओर बदलाव कार्बन उत्सर्जन को काफी कम कर सकता है।
नवीकरणीय ऊर्जा में भारत की प्रगति उल्लेखनीय है। सौर ऊर्जा क्षमता 2014 में मात्र 3 गीगावाट से बढ़कर आज 85 गीगावाट से अधिक हो गई है, जबकि पवन ऊर्जा क्षमता पिछले दशक में 21 गीगावाट से बढ़कर 46 गीगावाट से अधिक हो गई है। ये प्रगति भारत के एक मजबूत और टिकाऊ ऊर्जा बुनियादी ढांचे के निर्माण के लिए चल रहे प्रयासों को रेखांकित करती है, जो वैश्विक स्वच्छ ऊर्जा संक्रमण में एक अग्रणी शक्ति के रूप में अपनी स्थिति को मजबूत करती है।
2070 पर्यंत निव्वळ-शून्य उत्सर्जनाचे उद्दिष्ट ठेवून सौर, पवन आणि ग्रीन हायड्रोजनवर लक्ष केंद्रित करून भारत आपल्या अक्षय ऊर्जा क्षेत्राचा झपाट्याने विस्तार करत आहे. अलीकडील घडामोडींमध्ये 2030 पर्यंत इलेक्ट्रोलायझर उत्पादनाला 100 GW पर्यंत चालना देण्याच्या योजनांचा समावेश आहे, ज्यामुळे जागतिक स्तरावर आघाडीवर राहण्याची भारताची वचनबद्धता अधोरेखित झाली आहे. सध्याच्या प्रकल्पातील अनिश्चितता असूनही ग्रीन हायड्रोजन उत्पादन.
सौर आणि पवन क्षमतांचा विस्तार करण्यावर आणि ग्रीन हायड्रोजनमधील अग्रगण्य संशोधनावर लक्ष केंद्रित करून भारत महत्त्वाकांक्षीपणे आपल्या अक्षय ऊर्जा क्षेत्रात प्रगती करत आहे. 2070 पर्यंत निव्वळ-शून्य उत्सर्जन साध्य करण्याच्या व्यापक धोरणाचा भाग म्हणून, देश जागतिक अक्षय ऊर्जा क्षेत्रात आपली भूमिका वाढवत आहे. सरकारचे अलीकडील उपक्रम ही वचनबद्धता प्रतिबिंबित करतात, विशेषत: 2030 पर्यंत त्याची इलेक्ट्रोलायझर उत्पादन क्षमता प्रभावी 100 GW पर्यंत वाढवण्याच्या योजनांद्वारे. केंद्रीय मंत्री प्रल्हाद जोशी यांनी कर्नाटकातील दोड्डबल्लापूर येथे नवीन इलेक्ट्रोलायझर उत्पादन प्रकल्पाच्या उद्घाटनाद्वारे हा उपक्रम अधोरेखित केला होता, जो भारताचा महत्त्वाचा सहभाग दर्शवितो. हिरव्या हायड्रोजन उत्पादनात.
ग्रीन हायड्रोजनला कार्बन मुक्त ऊर्जेच्या जागतिक संक्रमणामध्ये एक महत्त्वपूर्ण घटक म्हणून पाहिले जाते. पाण्याचे रेणू विभाजित करण्यासाठी पवन किंवा सौर उर्जा सारख्या अक्षय उर्जा स्त्रोतांचा वापर करून उत्पादित, ग्रीन हायड्रोजन पारंपारिक जीवाश्म इंधनांना एक टिकाऊ पर्याय प्रदान करते. आशादायक क्षमता असूनही, अनेक हायड्रोजन प्रकल्पांना आव्हानांचा सामना करावा लागतो. या प्रकल्पांपैकी बऱ्याच संख्येत ठोस ग्राहक करारांचा अभाव आहे, केवळ 12% लो-कार्बन हायड्रोजन प्लांट्सने दृढ वचनबद्धता सुरक्षित केली आहे. या अनिश्चिततेमुळे देशांना हायड्रोजन उत्पादनात जागतिक नेते म्हणून प्रस्थापित करण्यासाठी निर्णायक मानल्या जाणाऱ्या अनेक प्रकल्पांच्या पूर्ततेसाठी धोका निर्माण होतो.
जागतिक स्तरावर, हायड्रोजनसाठी उत्साह दिसून येतो, सुमारे 1,600 हायड्रोजन उत्पादन सुविधा बांधण्याची योजना आहे. हरितगृह वायू उत्सर्जनाशिवाय ऊर्जा वितरीत करण्याची इंधनाची क्षमता, जेव्हा टर्बाइन किंवा इंधन पेशींमध्ये वापरली जाते, तेव्हा ते हवामान बदलाविरूद्धच्या लढ्यात एक प्रमुख खेळाडू बनते. सध्या, हायड्रोजनचे उत्पादन प्रामुख्याने नैसर्गिक वायूवर अवलंबून आहे, परंतु उत्पादनासाठी नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोतांचा वापर करण्याकडे वळल्याने कार्बन उत्सर्जन लक्षणीयरीत्या कमी होऊ शकते.
नवीकरणीय ऊर्जेमध्ये भारताची प्रगती उल्लेखनीय आहे. सौरऊर्जा क्षमता 2014 मध्ये फक्त 3 GW वरून आज 85 GW वर गेली आहे, तर पवन उर्जा क्षमता 21 GW वरून 46 GW वर गेली आहे. या प्रगतीमुळे एक मजबूत आणि शाश्वत ऊर्जा पायाभूत सुविधा निर्माण करण्यासाठी भारताच्या चालू असलेल्या प्रयत्नांना अधोरेखित केले जाते, ज्यामुळे जागतिक स्वच्छ ऊर्जा संक्रमणामध्ये एक प्रमुख शक्ती म्हणून त्याचे स्थान अधिक मजबूत होते.
ભારત 2070 સુધીમાં નેટ-શૂન્ય ઉત્સર્જનનું લક્ષ્ય રાખીને સૌર, પવન અને ગ્રીન હાઇડ્રોજન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને તેના પુનઃપ્રાપ્ય ઉર્જા ક્ષેત્રનું ઝડપથી વિસ્તરણ કરી રહ્યું છે. તાજેતરના વિકાસમાં 2030 સુધીમાં ઇલેક્ટ્રોલાઇઝર ઉત્પાદનને 100 ગીગાવોટ સુધી વધારવાની યોજનાઓનો સમાવેશ થાય છે, જે હોવા વર્તમાન પ્રોજેક્ટ અનિશ્ચિતતા છતાં ગ્રીન હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન વૈશ્વિક સ્તરે અગ્રણી બનવાની ભારતની પ્રતિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરે છે.
ભારત મહત્વાકાંક્ષી રીતે તેના પુનઃપ્રાપ્ય ઉર્જા ક્ષેત્રને આગળ વધારી રહ્યું છે, સૌર અને પવનની ક્ષમતાના વિસ્તરણ અને ગ્રીન હાઇડ્રોજનમાં અગ્રણી સંશોધન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યું છે. 2070 સુધીમાં નેટ-શૂન્ય ઉત્સર્જન હાંસલ કરવાની તેની વ્યાપક વ્યૂહરચનાના ભાગરૂપે, દેશ વૈશ્વિક રિન્યુએબલ એનર્જી ક્ષેત્રે તેની ભૂમિકાને વધારી રહ્યો છે. સરકારની તાજેતરની પહેલ આ પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે, ખાસ કરીને 2030 સુધીમાં તેની ઈલેક્ટ્રોલાઈઝર ઉત્પાદન ક્ષમતાને પ્રભાવશાળી 100 GW સુધી વધારવાની યોજનાઓ દ્વારા. આ પહેલને કેન્દ્રીય મંત્રી પ્રહલાદ જોશી દ્વારા કર્ણાટકના ડોડબલ્લાપુરમાં નવા ઈલેક્ટ્રોલાઈઝર ઉત્પાદન પ્લાન્ટના ઉદઘાટન દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવી હતી, જે દર્શાવે છે કે તેમાં ભારતની મુખ્ય ભાગીદારીને દર્શાવે છે. લીલા હાઇડ્રોજન ઉત્પાદનમાં-
કાર્બન-મુક્ત ઉર્જામાં વૈશ્વિક સંક્રમણમાં ગ્રીન હાઇડ્રોજનને એક મહત્વપૂર્ણ ઘટક તરીકે જોવામાં આવે છે. પાણીના અણુઓને વિભાજિત કરવા માટે પવન અથવા સૌર ઉર્જા જેવા નવીનીકરણીય ઉર્જા સ્ત્રોતોનો ઉપયોગ કરીને ઉત્પાદિત, ગ્રીન હાઇડ્રોજન પરંપરાગત અશ્મિભૂત ઇંધણનો ટકાઉ વિકલ્પ આપે છે. આશાસ્પદ સંભાવના હોવા છતાં, ઘણા હાઇડ્રોજન પ્રોજેક્ટ્સ પડકારોનો સામનો કરે છે. આ પ્રોજેક્ટ્સની નોંધપાત્ર સંખ્યામાં નક્કર ગ્રાહક કરારોનો અભાવ છે, જેમાં માત્ર 12% લો-કાર્બન હાઇડ્રોજન પ્લાન્ટ્સ સુરક્ષિત પ્રતિબદ્ધતા ધરાવે છે. આ અનિશ્ચિતતા ઘણા પ્રોજેક્ટ્સની અનુભૂતિ માટે જોખમ ઊભું કરે છે જે દેશોને હાઇડ્રોજન ઉત્પાદનમાં વૈશ્વિક નેતાઓ તરીકે સ્થાપિત કરવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ગણાય છે.
વૈશ્વિક સ્તરે, હાઇડ્રોજન માટેનો ઉત્સાહ સ્પષ્ટ છે, લગભગ 1,600 હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન સુવિધાઓ બાંધવાની યોજના છે. ગ્રીનહાઉસ ગેસના ઉત્સર્જન વિના ઊર્જા પહોંચાડવાની બળતણની ક્ષમતા, જ્યારે ટર્બાઇન અથવા બળતણ કોષોમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે, ત્યારે તેને આબોહવા પરિવર્તન સામેની લડાઈમાં મુખ્ય ખેલાડી બનાવે છે. હાલમાં, હાઇડ્રોજનનું ઉત્પાદન મુખ્યત્વે કુદરતી ગેસ પર નિર્ભર છે, પરંતુ ઉત્પાદન માટે પુનઃપ્રાપ્ય ઉર્જા સ્ત્રોતોનો ઉપયોગ કરવા તરફનો ફેરફાર કાર્બન ઉત્સર્જનને નોંધપાત્ર રીતે ઘટાડી શકે છે.
રિન્યુએબલ એનર્જીમાં ભારતની પ્રગતિ નોંધપાત્ર છે. સૌર ઉર્જા ક્ષમતા 2014 માં માત્ર 3 GW થી વધીને આજે 85 GW થી વધુ થઈ ગઈ છે, જ્યારે પવન ઉર્જા ક્ષમતા છેલ્લા એક દાયકામાં 21 GW થી વધીને 46 GW થી વધુ થઈ ગઈ છે. આ પ્રગતિઓ એક મજબૂત અને ટકાઉ ઉર્જા માળખાના નિર્માણ માટે ભારતના ચાલુ પ્રયત્નોને રેખાંકિત કરે છે, જે વૈશ્વિક સ્વચ્છ ઉર્જા સંક્રમણમાં અગ્રણી બળ તરીકે તેની સ્થિતિને વધુ મજબૂત બનાવે છે.
2070 నాటికి నికర-సున్నా ఉద్గారాలను లక్ష్యంగా చేసుకుని సౌర, పవన మరియు గ్రీన్ హైడ్రోజన్పై దృష్టి సారిస్తూ భారతదేశం తన పునరుత్పాదక ఇంధన రంగాన్ని వేగంగా విస్తరిస్తోంది. ఇటీవలి పరిణామాలు 2030 నాటికి ఎలక్ట్రోలైజర్ తయారీని 100 GWకి పెంచే ప్రణాళికలను కలిగి ఉన్నాయి, ప్రాజెక్ట్లలో ఉన్న ప్రస్తుత అనిశ్చితి ఉన్నప్పటికీ, గ్రీన్ హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తిలో ప్రపంచంలో అగ్రగామిగా నిలవాలనే భారతదేశం యొక్క కట్టుబాటు ప్రతిబింబిస్తోంది.
భారతదేశం తన పునరుత్పాదక ఇంధన రంగాన్ని ప్రతిష్టాత్మకంగా ముందుకు తీసుకువెళుతోంది, సౌర మరియు పవన సామర్థ్యాలను విస్తరించడం మరియు గ్రీన్ హైడ్రోజన్లో మార్గదర్శక పరిశోధనపై దృష్టి సారించింది. 2070 నాటికి నికర-సున్నా ఉద్గారాలను సాధించాలనే వ్యూహంలో భాగంగా, పునరుత్పాదక ఇంధన రంగంలో తన పాత్రను మెరుగుపరుస్తుంది. ప్రభుత్వం యొక్క ఇటీవలి కార్యక్రమాలు ఈ నిబద్ధతను ప్రతిబింబిస్తున్నాయి, ముఖ్యంగా 2030 నాటికి దాని ఎలక్ట్రోలైజర్ తయారీ సామర్థ్యాన్ని ఆకట్టుకునే 100 GWకి పెంచే ప్రణాళికల ద్వారా. ఈ కృషిని కేంద్ర మంత్రి ప్రహ్లాద్ జోషి కర్ణాటకలోని దొడ్డబల్లాపూర్లో నూతన ఎలక్ట్రోలైజర్ తయారీ ప్లాంట్ ప్రారంభించడం ద్వారా హైలైట్ చేశారు, ఇది గ్రీన్ హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తిలో భారతదేశం కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నట్లు సూచిస్తోంది..
కార్బన్ రహిత శక్తికి ప్రపంచ పరివర్తనలో గ్రీన్ హైడ్రోజన్ కీలకమైన అంశంగా పరిగణించబడుతుంది. నీటి అణువులను విభజించడానికి గాలి లేదా సౌరశక్తి వంటి పునరుత్పాదక ఇంధన వనరులను ఉపయోగించి ఉత్పత్తి చేయబడిన గ్రీన్ హైడ్రోజన్ సాంప్రదాయ శిలాజ ఇంధనాలకు స్థిరమైన ప్రత్యామ్నాయాన్ని అందిస్తుంది. ఆశాజనక సంభావ్యత ఉన్నప్పటికీ, అనేక హైడ్రోజన్ ప్రాజెక్టులు సవాళ్లను ఎదుర్కొంటున్నాయి. ఈ ప్రాజెక్ట్లలో గణనీయమైన సంఖ్యలో కస్టమర్ ఒప్పందాలు లేవు, తక్కువ కార్బన్ హైడ్రోజన్ ప్లాంట్లలో కేవలం 12% మాత్రమే గట్టి కట్టుబాట్లను కలిగి ఉన్నాయి. ఈ అనిశ్చితి హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తిలో దేశాలను గ్లోబల్ లీడర్లుగా స్థాపించడంలో కీలకమైన ప్రాజెక్టుల సాకారాన్ని ప్రహరించవచ్చు.
ప్రపంచవ్యాప్తంగా, హైడ్రోజన్ కోసం ఉత్సాహం స్పష్టంగా ఉంది, సుమారు 1,600 హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలను నిర్మించే ప్రణాళికలు ఉన్నాయి. గ్రీన్ హైడ్రోజన్ టర్బైన్లు లేదా ఇంధన కణాలలో ఉపయోగించినప్పుడు గ్రీన్హౌస్ వాయు ఉద్గారాలు లేకుండా శక్తిని అందించగల ఇంధనం యొక్క సామర్థ్యం వాతావరణ మార్పులకు వ్యతిరేకంగా పోరాటంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. ప్రస్తుతం, హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి ప్రాథమికంగా సహజ వాయువుపై ఆధారపడి ఉన్నప్పటికీ, ఉత్పత్తికి పునరుత్పాదక ఇంధన వనరులను ఉపయోగించడం ద్వారా కార్బన్ ఉద్గారాలను గణనీయంగా తగ్గించవచ్చు
పునరుత్పాదక శక్తిలో భారతదేశం సాధించిన పురోగతి గుర్తించదగినది. సౌర శక్తి సామర్థ్యం 2014లో కేవలం 3 GW నుండి నేడు 85 GWకి పెరిగింది, అయితే పవన విద్యుత్ సామర్థ్యం గత దశాబ్దంలో 21 GW నుండి 46 GW కంటే ఎక్కువగా పెరిగింది. ఈ పురోగతులు, ప్రపంచ స్వచ్ఛ ఇంధన పరివర్తనలో ప్రముఖ శక్తిగా దాని స్థానాన్ని బలోపేతం చేస్తూ, బలమైన మరియు స్థిరమైన ఇంధన మౌలిక సదుపాయాలను నిర్మించడానికి భారతదేశం పునరుత్పాదక ఇంధన రంగంలో బలమైన శక్తిగా ఎదగడానికి చేస్తున్న నిరంతర కృషిని ప్రతిబింబిస్తున్నాయి.
2070 నాటికి నికర-సున్నా ఉద్గారాలను లక్ష్యంగా చేసుకుని సౌర, పవన మరియు గ్రీన్ హైడ్రోజన్పై దృష్టి సారిస్తూ భారతదేశం తన పునరుత్పాదక ఇంధన రంగాన్ని వేగంగా విస్తరిస్తోంది. ఇటీవలి పరిణామాలు 2030 నాటికి ఎలక్ట్రోలైజర్ తయారీని 100 GWకి పెంచే ప్రణాళికలను కలిగి ఉన్నాయి, ప్రాజెక్ట్లలో ఉన్న ప్రస్తుత అనిశ్చితి ఉన్నప్పటికీ, గ్రీన్ హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తిలో ప్రపంచంలో అగ్రగామిగా నిలవాలనే భారతదేశం యొక్క కట్టుబాటు ప్రతిబింబిస్తోంది.
భారతదేశం తన పునరుత్పాదక ఇంధన రంగాన్ని ప్రతిష్టాత్మకంగా ముందుకు తీసుకువెళుతోంది, సౌర మరియు పవన సామర్థ్యాలను విస్తరించడం మరియు గ్రీన్ హైడ్రోజన్లో మార్గదర్శక పరిశోధనపై దృష్టి సారించింది. 2070 నాటికి నికర-సున్నా ఉద్గారాలను సాధించాలనే వ్యూహంలో భాగంగా, పునరుత్పాదక ఇంధన రంగంలో తన పాత్రను మెరుగుపరుస్తుంది. ప్రభుత్వం యొక్క ఇటీవలి కార్యక్రమాలు ఈ నిబద్ధతను ప్రతిబింబిస్తున్నాయి, ముఖ్యంగా 2030 నాటికి దాని ఎలక్ట్రోలైజర్ తయారీ సామర్థ్యాన్ని ఆకట్టుకునే 100 GWకి పెంచే ప్రణాళికల ద్వారా. ఈ కృషిని కేంద్ర మంత్రి ప్రహ్లాద్ జోషి కర్ణాటకలోని దొడ్డబల్లాపూర్లో నూతన ఎలక్ట్రోలైజర్ తయారీ ప్లాంట్ ప్రారంభించడం ద్వారా హైలైట్ చేశారు, ఇది గ్రీన్ హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తిలో భారతదేశం కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నట్లు సూచిస్తోంది..
కార్బన్ రహిత శక్తికి ప్రపంచ పరివర్తనలో గ్రీన్ హైడ్రోజన్ కీలకమైన అంశంగా పరిగణించబడుతుంది. నీటి అణువులను విభజించడానికి గాలి లేదా సౌరశక్తి వంటి పునరుత్పాదక ఇంధన వనరులను ఉపయోగించి ఉత్పత్తి చేయబడిన గ్రీన్ హైడ్రోజన్ సాంప్రదాయ శిలాజ ఇంధనాలకు స్థిరమైన ప్రత్యామ్నాయాన్ని అందిస్తుంది. ఆశాజనక సంభావ్యత ఉన్నప్పటికీ, అనేక హైడ్రోజన్ ప్రాజెక్టులు సవాళ్లను ఎదుర్కొంటున్నాయి. ఈ ప్రాజెక్ట్లలో గణనీయమైన సంఖ్యలో కస్టమర్ ఒప్పందాలు లేవు, తక్కువ కార్బన్ హైడ్రోజన్ ప్లాంట్లలో కేవలం 12% మాత్రమే గట్టి కట్టుబాట్లను కలిగి ఉన్నాయి. ఈ అనిశ్చితి హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తిలో దేశాలను గ్లోబల్ లీడర్లుగా స్థాపించడంలో కీలకమైన ప్రాజెక్టుల సాకారాన్ని ప్రహరించవచ్చు.
ప్రపంచవ్యాప్తంగా, హైడ్రోజన్ కోసం ఉత్సాహం స్పష్టంగా ఉంది, సుమారు 1,600 హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలను నిర్మించే ప్రణాళికలు ఉన్నాయి. గ్రీన్ హైడ్రోజన్ టర్బైన్లు లేదా ఇంధన కణాలలో ఉపయోగించినప్పుడు గ్రీన్హౌస్ వాయు ఉద్గారాలు లేకుండా శక్తిని అందించగల ఇంధనం యొక్క సామర్థ్యం వాతావరణ మార్పులకు వ్యతిరేకంగా పోరాటంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. ప్రస్తుతం, హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి ప్రాథమికంగా సహజ వాయువుపై ఆధారపడి ఉన్నప్పటికీ, ఉత్పత్తికి పునరుత్పాదక ఇంధన వనరులను ఉపయోగించడం ద్వారా కార్బన్ ఉద్గారాలను గణనీయంగా తగ్గించవచ్చు
పునరుత్పాదక శక్తిలో భారతదేశం సాధించిన పురోగతి గుర్తించదగినది. సౌర శక్తి సామర్థ్యం 2014లో కేవలం 3 GW నుండి నేడు 85 GWకి పెరిగింది, అయితే పవన విద్యుత్ సామర్థ్యం గత దశాబ్దంలో 21 GW నుండి 46 GW కంటే ఎక్కువగా పెరిగింది. ఈ పురోగతులు, ప్రపంచ స్వచ్ఛ ఇంధన పరివర్తనలో ప్రముఖ శక్తిగా దాని స్థానాన్ని బలోపేతం చేస్తూ, బలమైన మరియు స్థిరమైన ఇంధన మౌలిక సదుపాయాలను నిర్మించడానికి భారతదేశం పునరుత్పాదక ఇంధన రంగంలో బలమైన శక్తిగా ఎదగడానికి చేస్తున్న నిరంతర కృషిని ప్రతిబింబిస్తున్నాయి.
2070 ರ ವೇಳೆಗೆ ನಿವ್ವಳ ಶೂನ್ಯ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸೌರ, ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತವು ತನ್ನ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ವಲಯವನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು 2030 ರ ವೇಳೆಗೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಲೈಸರ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು 100 GW ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ, ಇದು ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ಮುನ್ನಡೆಸುವ ಭಾರತದ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಯೋಜನೆಯ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನೆ.
ಭಾರತವು ತನ್ನ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯಿಂದ ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ, ಸೌರ ಮತ್ತು ಗಾಳಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ನಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. 2070 ರ ವೇಳೆಗೆ ನಿವ್ವಳ-ಶೂನ್ಯ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಅದರ ವಿಶಾಲ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿ, ದೇಶವು ಜಾಗತಿಕ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸರ್ಕಾರದ ಇತ್ತೀಚಿನ ಉಪಕ್ರಮಗಳು ಈ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ 2030 ರ ವೇಳೆಗೆ ಅದರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಲೈಸರ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ 100 GW ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಯೋಜನೆಗಳ ಮೂಲಕ. ಈ ಉಪಕ್ರಮವು ಭಾರತದ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಲೈಸರ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಘಟಕವನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಮುಕ್ಯತೆ ಮೆರೆದಿದೆ.
ಇಂಗಾಲ-ಮುಕ್ತ ಶಕ್ತಿಗೆ ಜಾಗತಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆಯಲ್ಲಿ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಅಂಶವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ನೀರಿನ ಅಣುಗಳನ್ನು ವಿಭಜಿಸಲು ಗಾಳಿ ಅಥವಾ ಸೌರ ಶಕ್ತಿಯಂತಹ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಇಂಧನಗಳಿಗೆ ಸಮರ್ಥನೀಯ ಪರ್ಯಾಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಭರವಸೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಅನೇಕ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಯೋಜನೆಗಳು ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತವೆ. ಗಣನೀಯ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಈ ಯೋಜನೆಗಳು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗ್ರಾಹಕ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಕೇವಲ 12% ಕಡಿಮೆ ಇಂಗಾಲದ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸಸ್ಯಗಳು ದೃಢವಾದ ಬದ್ಧತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಈ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ನಾಯಕರಾಗಿ ದೇಶಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಅನೇಕ ಯೋಜನೆಗಳ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅಪಾಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ, ಸುಮಾರು 1,600 ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ಗಾಗಿ ಉತ್ಸಾಹವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಟರ್ಬೈನ್ಗಳು ಅಥವಾ ಇಂಧನ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದಾಗ ಹಸಿರುಮನೆ ಅನಿಲ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ ಇಲ್ಲದೆ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತಲುಪಿಸುವ ಇಂಧನದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಕಡೆಗೆ ಬದಲಾವಣೆಯು ಇಂಗಾಲದ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪ್ರಗತಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಸೌರ ಶಕ್ತಿಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 2014 ರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 3 GW ನಿಂದ ಇಂದು 85 GW ಗೆ ಗಗನಕ್ಕೇರಿದೆ, ಆದರೆ ಪವನ ಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಕಳೆದ ಒಂದು ದಶಕದಲ್ಲಿ 21 GW ನಿಂದ 46 GW ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರಗತಿಗಳು ದೃಢವಾದ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರ ಇಂಧನ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ, ಜಾಗತಿಕ ಶುದ್ಧ ಇಂಧನ ಪರಿವರ್ತನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಭಾರತ ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
A CSR Initiative of
Designed and Executed by
Implemented by
Technology is a useful servant, but a dangerous master, it was rightly said. Electronic devices have grown into an inevitable part of our daily lives.
